Ekstera agado

La 19an de oktobro Ramon Perera prelegis en Speyer (Rejnlando-Palatinato, Rheinland-Pfalz) pri la temo "Katalunio, ĉu baldaŭ nova sendependa ŝtato en Eŭropo?". Temis pri prelego enkadrita en la 35-a BAVELO-Seminario. Sekvis la prelegon francaj kaj germanaj aliĝintoj al la seminario. La temo vekis la atenton de la seminarianoj, kiuj pridemandis Ramon pri la politika situacio en Katalunio antaŭ, dum kaj post la prelego mem. Ĉefe ili dankis informadon pri temo malmulte konata de ili. Ili interesiĝis ankaŭ pri la financaj aspektoj kiel pravigo por la sendependiĝo kaj pri la eventuala influo de la procezo en Katalunio sur aliaj senŝtataj nacioj en Eŭropo.

Esperanto a la Via Catalana

Alguns esperantistes vam participar a la Via Catalana i vam mostrar l'esperanto.

Kataluna Vojo en Vikipedio

http://eo.wikipedia.org/wiki/Kataluna_Vojo

La Kataluna Vojo. La plej belaj bildoj

La kataluna popolo klare esprimis sin pri propra ŝtato. La pasintan 11-an de septembro ankoraŭfoje pruvis tion per organizado de homa ĉeno pli ol 400 km longa kaj kun pli ol 1.500.000 partoprenantoj. Ĉio pace farita, gaje kaj kun multa espero. La popolo pluirigas tiun procezon gaje sed decide.

No distance, no borders (Sen distanco, sen limoj)

Ĉi tiu video montras kelkajn el la malgrandskalaj  kopioj de la homaj ĉenoj organizitaj de la ANC Katalunaj Eksterlandaj Asembleoj tra la mondo.

http://catalanassembly.org (angle)

Se vi sekvas la procezon de la kataluna memdecido, vi devas atenti pri la homa ĉeno por sendependeco, kiun la Kataluna Nacia Asembleo (ANC) preparas por la 11-a de septembro: La Katalunan Vojon.

(Sen) Novaĵoj el Katalunio

Raporto pri la progreso de la kataluna vojo al sendependeco


Ĵurnalaj novaĵoj el Hispanio en la lastaj monatoj emis fokusiĝi en la tieaj daŭraj efikoj de la krizo -- kreskanta ŝuldo, enorma senlaboreco kaj malmultaj aŭ neniaj signoj de ekonomia restariĝo. Fariĝis ĉeftitoloj ankaŭ gravaj korupt-skandaloj, implikantaj plej notinde la reĝan familion kaj la suprajn nivelojn de la reganta partio. Ĉe la pinto ni vidis eĉ la revenon de la malnova enuiga historio -- Ĝibraltaro -- kiun ĉiu hispana registaro reprenas kiam bezonas deturni la atenton de siaj civitanoj el siaj problemoj kaj el sia malkapablo solvi ilin.

Aliflanke, la politika situacio de Katalunio malĉeestis ĝenerale en tiaj okazaĵoj. Antaŭ nur unu jaro, la ĉefaj internaciaj komunikiloj rakontis pri unu kaj duono milionoj da homoj manifestaciantaj en Barcelono kaj multaj verkis ĉefartikolojn pri la ŝajne nehaltigebla kataluna peno por sendependeco -- pri kio malmulton oni aŭdis ek de tiam. Oni povus havi la tenton konkludi, ke la impeto malaperis kaj, post entuziasma ekflamo, la revo pri nacia libereco tutsimple forvaporiĝis.

***

Pro multaj kialoj, la kataluna politika projekto devus ne esti forviŝita. Unuflanke, la popolo montris sian rezolutecon ĉiam kiam eblis. Ĉiuj opini-enketoj, eĉ la eventuale partiaj estritaj de oficialaj hispanaj instancoj aŭ tiuj de kutime malsimpatiaj amaskomunikiloj, montras, ke la subteno de la katalunoj je la rajto decidi propran estontecon konserviĝas ĉirkaŭ 80 el cent. Tia tendenco konfirmiĝas surbaze de multiĝo de popolaj aktivecoj -- ĉiun tagon de ĉiu semajno ie en Katalunio prezentado de libro, publika kunveno, urba kunsido aŭ ia socia kunveno fariĝas ebleco por diskuti porojn kaj kontraŭojn de sendependeco.

Kaj dum la popolo uzas ĉian oportunon por diskonigi sian deziron je ŝanĝiĝo, ĝiaj politikaj reprezentantoj laboras por provizi ilin per formalaj rimedoj por esprimi tian opinion. En novembro 2012 oni voĉdonis novan registaron komisiitan pridemandi la katalunojn per referendumo pri la politika statuso, kiun ili deziras por sia lando. Io tia ĝuas grandan parlamentan subtenon. Preter naturaj malakordoj, partioj tiel malsimilaj kiel Kristanaj Demokratoj kaj Verdaj Maldekstruloj kaj aliaj interaj unuiĝas je tia demando. En la nuna stato, tiuj apud la hispana starpunkto rifuzi publikan voĉdonon pri la temo nombriĝas apenaŭ super unu kvinono de la parlamentanoj, dum preskaŭ du trionoj klare favoras demandi la opinion de la popolo.

Surbaze de tiaj kvantoj, la kataluna prezidento Artur Mas estas superpravigita resti ĉe la programo fiksita de la reganta koalicio kaj ĝiaj subtenantoj por la nuna parlamenta periodo. Antaŭe en januaro, la Parlamento adoptis per preskaŭ du triona plimulto formalan deklaron pri suvereneco reasertantan la kolektivajn rajtojn de la katalunoj kiel nacio. Ne necesas diri, ke la hispana registaro tuj reagis kaj la deklaro estas antaŭ la Konstitucia Tribunalo en Madrido. Konante la lojalecojn de la altaj juĝistoj, povas estiĝi malgrandaj duboj pri ilia fina verdikto, kaj, iel ajn, nur malmultaj homoj atentas pri ĝi.

Pli praktike, oni komencis krei sendependan impostan organizon respondecan pri mastrumado de ĉiuj impostoj kolektitaj en Katalunio. La pluvivo de la kataluna ekonomia kaj socia modelo postulas kontrolon de ĉiuj publikaj monprovizoj, nun alproprigitaj de la hispana registaro kaj uzitaj por ĝiaj propraj celoj anstataŭ por la bezonoj de la socio kie la riĉo estis unue estigita. En januaro oni establis grupon de spertuloj por esplori la koncernajn leĝajn kaj praktikajn aspektojn kaj proponi eblajn agojn. Oni atendas ilian informon je la fino de la jaro.

Februare oni kunvokis alian aron da eminentaj personoj, la tiel nomata Konsilantaro por la Nacia Transiro. Oni komisiis ĝiajn membrojn, ĉiuj alte respektataj universitataj spertuloj en diversaj fakoj, desegni proceduron celantan kompletan suverenecon, inkluzive la trajtojn de estonta kataluna administra strukturo kaj la bezonatajn demarŝojn dum la intera periodo. La unua el diversaj venontaj informoj estas liverita. Ĝi pravigas la bezonon pridemandi la katalunojn pri kiaj rilatoj ili deziras havi kun Hispanio, identigas leĝajn eblecojn efektivigi referendumon kaj sugestas aliajn praktikajn agojn en diversaj kampoj.

Ekster la oficiala sfero, la malagrabla rilato kun Hispanio estas daŭre debatita ankaŭ en la kataluna socio. De antaŭ multe da tempo kaj el diversaj perspektivoj, individuoj, civilaj grupoj, universitataj instancoj, profesiaj societoj, sindikatoj kaj organizoj de entreprenistoj, ĉiuj kunsidis por taksi la malcertecojn de sendependa estonto fronte al la malĝojaj certecoj de la hodiaŭa politika sakstrato.

Tiel, fortika argumentaro subtenanta la katalunan starpunkton estiĝas iom post iom. Armita kun tiuj argumentoj kaj fidanta firman politikan kaj popolan subtenon, Prezidento Artur Mas povis plenumi sian engaĝiĝon formale komuniki al la hispana prezidento Mariano Rajoy la peton de la katalunoj fari plebisciton. La 26an de julio oni sendis oficialan leteron petante al la hispana registaro kunlaboron por trovi ene de la leĝa kadro eblecon permesantan referendumon pri tio ĉu Katalunio devas resti parto de Hispanio aŭ fariĝi sendependa ŝtato.

***

Dum la kataluna flanko daŭre amasigas pravigojn, neniu en Hispanio ŝajnas preta konsideri ian proponon povantan malbloki la situacion. La registaro de sinjoro Rajoy restas ĉe la frustriga starpunkto invoki la hispanan konstitucion -- aŭ partieman legadon de ĝi -- por prokrastigi ĉiajn proponojn el Katalunio, sendepende de ilia leĝeco aŭ kiel respekteme estis prezentita. Samtempe, ĝi [la hispana registaro] daŭrigas sian malamikan strategion al Katalunio -- uzante sian kontrolon de la publika monprovizo por ebligi finance kripligan sufokon de la kataluna administrado; iniciatante recentralizan kampanjon sub la preteksto simpligi administradon; adoptante leĝojn kaj regulojn pri partoj de la povo [antaŭe] cedita al la regionoj; intensigante la konatan kampanjon kontraŭ katalunaj simboloj kaj kulturaj esprimoj; kaj tolerante, kiam ne kuraĝigante, danĝeran etoson de malamo kontraŭ katalunoj tra tuta Hispanio, ankaŭ en la sociaj retoj kaj en la ĉefaj amaskomunikiloj.

Tia strategio prokrastigi la ĉefajn politikajn punktojn dum oni premegas Katalunion en ĉiuj aliaj punktoj povas fariĝi memmalvenka, pro tio, ke ĝi povas peli la situacion al punkto de ne reveno kaj trudi unuflankan paŝon de la kataluna tendaro. Katalunoj klare esprimis, ke ili deziras esti aŭskultataj. Iliaj reprezentantoj estas deciditaj defendi la rajton de la popolo voĉdoni kaj tion okazigi iel ajn. Ankaŭ internacie respektataj personoj demandas kial kaj je la nomo de kio supozeble klera kaj progresema okcidenta ŝtato povas kontraŭi tiel bazan demokratan agon kiel permesi la popolon paroli. Oni povas nur esperi, ke la hispana politika povularo fine agnoskos la realon kaj la urĝon de la kataluna demando kaj faros honestan strebon trovi interkonsentitan solvon. La unua nemalhavebla paŝo, almenaŭ kiel signo de bona volo, estus komune akceptebla plano por celebri referendumon en Katalunio.

Dume, la kataluna movo senhalte antaŭeniras. Ĝi estas ĉefe silenta lukto, provizita per raciaj argumentoj, malferma dialogo kaj realismaj proponoj. Tial ĝi povas resti ne atentita ĝis en speciala okazaĵo -- la kataluna nacia tago, 11a de septembro estas tre proksima -- amasa asertado prezentiĝas kiel memorigilo, ke la revo estas plene vivanta. Tial ne ankoraŭ deturnu vian rigardon el Katalunio. Tie la popolo funde agas por konstrui pli bonan estonton por ilia lando.

(Tradukis el la angla originalo Ramon Perera)

Esperanta versio: http://www.collectiuemma.cat/editorial/1680/sen-novajoj-el-katalunio

Estonto por la katalunoj ekster Hispanio

Fariĝis ĉiutaga temo por la hispanaj politikistoj kaj opiniistoj admoni katalunojn pri la malbonoj kiun ili okazigus al si mem se ilia lando sekvus la vojon de sendependeco. Oni asertas: tio signifus apartigi sin mem ne nur de Hispanio sed ankaŭ de Eŭropo kaj de la mondo. Kaj tio ĵetus ilin en nesondeblan kotejon dum ne fiksita daŭro: ĉia komercado kun Hispanio estingiĝus, la nova lando estus forpelita de Eŭropa Unio kaj oni malpermesus al ĝi uzi la eŭron, katalunaj firmaoj estus malakceptataj en la kredit-merkatoj kaj multaj bankrotus, laboristoj estus amase maldungitaj, la publika administrantaro haltus, emeritoj ne plu ricevus iliajn pensiojn kaj la esencaj publikaj servoj ĉesus funkcii pro manko de mono.

Hispanio prave zorgiĝas pri la ebleco perdi sian plej gravan mon-donan mamon kaj, kompreneble, inter aliaj eblecoj, ĝi provas timigan strategion por pripensigi la katalunojn rilate sendependiĝon. Surprizige, tia rakonto estas prenata kaj ripetata de la internaciaj ĵurnaloj, surprizige ĉar oni povus pensi, ke nune fremdaj observantoj devintus malemi vidi valoron en io ajn el hispanaj fontoj. Precize tiel, ĉar estis prezentita nenia serioza argumento por subteni tiajn prognozojn je ruino, prezentita de neniu en Hispanio kaj certe de neniu fakulo sendependa. Male, ĉiuj fidindaj esploroj ĝisnunaj inklinas aserti, ke la profito liberiĝi de la nuna, ruiniga politika situacio abunde kompensus la malcertecon de transira periodo.*

Tio kongruas ankaŭ kun la intuicia konviko dividita inter multaj katalunoj, ke probable memstareco estus pli bona. Aliflanke, la malfeliĉoj laŭdire stokitaj por ilia sendependa lando tre similas al tio, kio jam hodiaŭ spertas kiel hispana provinco. Kaj pleje ili okazus nur kiel efiko de malamikaj hispanaj agoj.

Fakte tia estas la mesaĝo el Madrido: "Ne kuraĝu iri al sendependiĝo ĉar ni farus vian vivon infero." Tio estas stranga maniero konviki la katalunojn pri ne foriro, ĉefe ĉar nenia alternativa propono venis rilate la bonajn aferojn, kiuj fine trafus la katalunojn estante parto de Hispanio. Ĉio, kion ili scias, estas ke ili daŭre estos petitaj senkompense kontribui al ŝtato mispensita el la komenco kaj verŝajne mortonta.

***

Ekzistas kompreneblaj zorgiĝoj pri la aldona malstabileco, kiun la kataluna strebo al sendependiĝo povus porti al Eŭropo, en la plej malbona momento. Vere, disiĝo ofte estas egaligita al malstabiligo kaj multaj tristaj ekzemploj el la historio subtenas tian vidpunkton, sed ne nepre devos okazi tiel. Ekzemple, en 1992 la mondo apenaŭ rimarkis ion kiam slovakoj kaj ĉeĥoj interkonsentis pri apartaj vojoj. Post dudek jaroj, nek la interesitoj nek iu ajn ŝajnas bedaŭri tian decidon kaj neniu aspektas plimalbone pro ĝi.

Por kelkaj en Eŭropo, disiĝo, sendepende ĉu paca kaj pravigata, estas malbonvena komplikaĵo, kiun ili sentas nepermesebla ĝuste nun. Aliaj, tamen, komencas kompreni, ke savi la hispanan ekonomion kaj subteni la ŝtaton estos grandega strebo sendepende ĉu katalunoj elektos resti aŭ foriri. Ambaŭkaze, oni serioze devos agi super Hispanio kaj cinikulo povintus argumenti, ke la eliro de Katalunio estos kaŝita beno ĉar helpos fruigi la neeviteblon. Sub tia supozo, malhelpa sinteno de Hispanio nur ĝenus la procezon kaj malfruigos kontentigan solvon.

Aliflanke, amika disiĝo, preferinde sub internacia superrigardo kaj kun ekstera subteno por ambaŭ flankoj, estus bona por ĉiuj koncernatoj. La plej eta argumento ne estos, ke Hispanio kapablu agi obstrukce dum longa tempo sen damaĝi siajn ekonomiajn kaj politikajn interesojn pli ol la perspektivojn de libera Katalunio. Ni havas freŝan paralelon en Balkanio, kie, post jaroj da senfrukta melankolio, eĉ la batalema Serbio atingis interkonsenton kun Kosovo signifanta de facto agnoskon de la suvereneco de la nova ŝtato. Same kiel Serbio, Hispanio povas multon perdi per opozicio al tio, kion ĝi ne povas eviti. Estus eraro se Hispanio alproprigus al si agreseman sintenon kaj estus eraro se la mondo tion tolerus.

Fine, Eŭropo kaj la mondo agnoskos, ke - imitante la vortojn de la brita ĉefministro David Cameron pri Skotlando - la kataluna popolo ne povas esti tenata en Hispanio kontraŭ ĝia volo. Se kaj kiam la katalunoj decidos starigi sian propran politikan organizon, interesos al ĉiuj ebligi la procezon disvolviĝi kiel eble malpli damaĝige, tiel ebligante la funkciadon de Katalunio kiel normala lando kaj ĝian ekkontribuon al la eŭropa projekto sen ne pravigita malfruo.

* Ekzemplo pri tia supraĵa rigardo al la kataluna debato estas ĉefartikolo en The Times of London, 2013-aprilo-13. Vidu ĉe[http://www.collectiuemma.cat/article/1607/recommended-reply-to-the-times] bone argumentitan respondon.
En la retpaĝo Wilson Initiative (http://www.wilson.cat/en/) troviĝas serio da artikoloj el diversaj fakuloj profunde traktantaj la temon.

Tradukis el la angla originalo Ramon Perera - Esperantistoj por Sendependeco".

Esperanta versio: http://www.collectiuemma.cat/editorial/1618/estonto-por-la-katalunoj-ekster-hispanio

Malsana Hispanio

La hispana socimalsano povas esti pli profunda ol la ekonomia truo

Frue en la monato, la ĉefa hispana juĝestraro trudis la demision de la ŝtata Supera Prokuroro en Katalunio. Tio ne estas posteno aljuĝita per voĉdonado sed publika funkciulo nomumita el la ĉefurbo [Madrid] kaj la postenon tradicie okupas ne kataluno. La lasta posten-tenanto estis tuj forigita el sia posteno post nur kelkaj horoj de kiam li asertis dum intervjuo de novaĵagentejo, ke "oni devas doni al la popolo la eblecon esprimi tion, kion ĝi volas". Tio aspektas sufiĉe naiva, krom tio, ke la aserto estis dirita en la kunteksto de la rajto de la katalunoj decidi pri sia politika estonto. Eble pro tio li tuj nuancigis sian diron aldonante "ĝenerale, al iu ajn popolo" kaj nur post klarigi, ke en Hispanio ekzistas "nenia leĝa kadro ebliganta referendumon pri sendependeco". Ĉio ŝajne senmakula. Kaj tamen, la sola implicita sugesto, ke eble oni devus trovi rimedon por la katalunoj diri sian penson pri la temo, turnis tion, kio estis esence banalaĵo, en fajrigan deklaron kaj okazigis la falon en malfavoron de la prokuroro. Tiel estas rilate la sendependecon de la juĝistaro - por nenion diri pri la libereco de esprimo.

Monaton pli frue, emerita ĝeneralo de la hispana armeo prelegis al regula kunveno de kamaradaj, altrangaj oficiroj pri " separatista-secesia ofensivo en Katalunio" kaj aludis al la eventuala starpunkto de la armeo. "Patrio estas antaŭa kaj pli grava ol demokratio", li konkludis. "Patriotismo estas sento kaj la Konstitucio estas nura leĝo". La aŭdantaro salutis per aplaŭdo tion, kio povintus facile esti komprenata kiel invito malobei la landajn leĝojn aŭ eĉ pravigo de puĉo. Same kiel antaŭaj similaj asertoj de aliaj, ĝi estigis nenian signifan reagon de la civilaj aŭtoritatoj.

Tiuj du eventoj - kaj la tre malsamaj oficialaj reagoj al ili - elmontras esencajn difektojn en la funkciado de demokrata ŝtato kaj sugestas, ke la problemoj de Hispanio povas facile esti pli gravaj ol la agnoskite ekonomia situacio. Kaj la instigo ambaŭkaze estas la situacio en Katalunio.

***

En Hispanio hodiaŭ la ekonomio estas en malbonega situacio kaj ekzistas nenia plano por la estonto ne implicanta, ke la ŝtato daŭre prirabadu la malmultajn produktivajn komunumojn por porĉiame pluvivigi sin mem. Multaj katalunoj kredas, ke la nuna politika aranĝo minacas ruinigi ilian ekonomion, neniigi ilian kulturon kaj fine banaligi ilian landon. Lastatempe la popolo fariĝis malpli timigita pri esprimo de malkontenteco pri tia situacio. Ankaŭ iliaj elektitaj gvidantoj ŝajne forlasis ilian tradician cedemon por eviti kunpuŝiĝon. Reage al larĝetendita popola postulo, ili proponis novan manieron agi povanta konduki - se la popolo tiel decidos - al separiĝo de Hispanio.

La kataluna flanko deziras negocadan, laŭgradan, pacan kaj plene demokratan procezon kaj proponis diskuti la kondiĉojn kun la hispana registaro. Ĝis nun oni rifuzis ĉiujn antaŭpreparojn. La oficiala starpunkto en Madrid daŭre estas, ke oni devas strikte respekti la leĝon, tia kiel ĝi estas, kaj oni interpretas mallarĝe laŭbezone la 1978an Konstitucion por rifuzi, inter aliaj aferoj, la eblecon pridemandi la katalunan popolon per referendumo.

Intertempe la ĵus malkovrita memfido de la katalunoj vekis la plej malbonajn instinktojn de ŝtato, kiu sentas sin minacata. Dum ĝi ŝajnigas malzorgon, la hispana registaro uzas ĉiajn ruzojn por subfosi la katalunan administracion kaj timigi la katalunan popolon. Nun oni kunigas al konata armilo finance strangoli, politikan kaj juran ofensivon kontraŭ la katalunaj instancoj de memregado kaj kampanjojn en la medioj kontraŭ zorge elektitaj personoj. Krome, la perforta elpurigo de la prokuroro montras, ke la registaro intencas silentigi ĉiajn esprimojn de malkonsento eĉ en ĝiaj propraj vicoj. Kaj reala aŭ imagita milita minaco estas konvene vivigita kiel parto de timstrategio.

Tiuj el ekstere rigardantaj la lastajn okazaĵojn en Hispanio emis enfokusigi la ekonomion. Rigardi el la proksimeco la politikan substraton de la ŝtato povas malkaŝi ke, eĉ en ĝia aktuala estiĝo kiel pretenda demokrata lando, Hispanio konservis ne malmultajn el la aŭtoritatismaj kutimoj de la diktaturo el kiu ĝi kreskis. Jes ja, io devas esti ege malĝusta en lando kie eldiro de generalo ekvivalenta al alvoko al la armeo meti sin super la leĝon estas preteratentata, dum aserto de tiel baza principo de demokratia administrado, kiel la rajto de la popolo sin esprimi estas punita kvazaŭ ribelo.

(Tradukis Ramon Perera el la angla originalo)

Esperanta versio: http://www.collectiuemma.cat/editorial/1587/malsana-hispanio

Desegnado De Vojmapo Por Katalunio

Nova regiona registaro funkcias en Katalunio. Kiel aliaj administraj instancoj en Eŭropo en la nuna momento, ĝi spertos malfacilaĵojn por havigi al la civitanoj adekvatajn servojn dum strebas helpi draŝitan ekonomion retrovi la ĝustan vojon. Kun plia malavantaĝo: ĝi devos trakti kun hispana registaro, kiu neniel faciligos tiujn taskojn. Ne gravas, ke Katalunio estas produktiva socio kaj decida kontribuanto al la financoj de la ŝtato, la centra registaro konservas la kontrolon de la publika mono kaj havigas aŭ retenas la publikajn fondusojn ĉefe kiel rimedo por plifortigi la propran politikan programon. Kaj ĉiuj mesaĝoj venontaj el Madrido montras, ke ĝi intencas ĝisfunde uzi tian avantaĝon por limigi la katalunan agkapablon, kombininta financan sufokon kun senkompataj atakoj al iliaj lingvo kaj kulturo, eĉ de la eduka sistemo, strebante al forviŝo de ĉiaj signoj de ilia kolektiva personeco.

En tiaj cirkumstancoj, ne estas surprizige, ke sufiĉe granda plimulto de la katalunoj almenaŭ dubu pri la oportuneco pluesti hispana provinco. Tio klare montriĝis en la rezulto de la baloto de la 25a de novembro, en kiu la okazigo de popola referendumo pri sendependeco estis la ĉefa promeso de la venkinta koalicio. Nune la propono estas subtenita de preskaŭ du trionoj de la Kataluna Parlamento, tiele konfirminte tion, kion antaŭaj enketoj pri opinio montris: sendepende de ilia eventuala elekto, proksimume ok dekonoj de la katalunoj konsentas esti publike pridemanditaj pri la ebleco separiĝi de la politika ento al kiu nun ili apartenas.

La lasta balotado provizis signojn pri la penso de la katalunoj, sed por scii ekzakte kiom da ili rezignis pri Hispanio la sola rimedo estas meti al ili klaran demandon en oficialan voĉdonadon. Tio aspektas kiel la ĝusta maniero agi: ĝi kongruas kun la opinioj esprimitaj de diversaj internaciaj fakuloj kaj estas ankaŭ la vojo sekvata en la paralela proceduro disvolviĝanta en Skotlando, apogata de la brita parlamento kaj de la registaro.

En Hispanio, tamen, ĉiuj obstine rifuzas tian eblecon. En malofta montriĝo de interkonsento preskaŭ ĉiuj politikaj grupoj kaj la plimulto de publika opinio fabrikita en Madrido unuiĝis por malagnoski la rajtojn de la katalunoj opinii pri la temo. Kompreneble la hispana elito teruriĝas, ĉar se oni permesas al la popolo opinii, estas tre probable, ke ili decidu separiĝi. Sed ekzistas pli funda kialo ekster la timo malvenki. Historie kaj ĝis la nuna momento Hispanio ĉiam rifuzis agnoski la fakton, ke la katalunoj estas popolo kun aparta nacia identeco kaj, tial, ili posedas kolektivajn rajtojn. Akcepti, ke ili povos esti pridemanditaj per oficiala referendumo, signifus implicitan agnoskon de tiuj rajtoj.

Pro manko de pli bonaj argumentoj, la konstitucio de la jaro 1978 estas uzita kiel rifuzilo de la katalunaj petoj aŭ svingita kiel armilo por minaci ilin, se ili kuraĝas sursalti liajn mallarĝe difinitajn limojn. Malgraŭ ĝia kontestebla deveno sub la ombro de kvardekjara diktaturo, tia dokumento estas traktita kiel santa parolo de la defentantoj de la hispana fido - post kiam ili donis al ĝi la geston plej konvenan por siaj interesoj. Sinteno tiel malracia ne povas esti por ĉiam subtenata. La mondo scias, ke neniu leĝo, sendepende de la ekzaltiteco de la titolo, povas esti uzita por frustri la volon de la popolo. Ĉiuj en Hispanio konscias, ke en la nuna Eŭropo demokratia ago ne povas esti malebligita surbaze de leĝa ruzaĵo kaj ankoraŭ malpli per minaco aŭ perforto.

***

Kreskanta sento de laceco rilate Hispanion ekzistas en ĉiuj sektoroj de la kataluna socio kaj ankaŭ la konscio, ke, kiel parto de Hispanio, ilia lando rapide sinkas dum oni malhavigas al ĝi la bezonatajn rimedojn por haltigi kaj inversigi la dekadencon. Pli kaj pli da katalunoj venis al la konkludo, ke ilia estonto kiel popolo estos en danĝero krom se ili decide agos ju pli frue des pli bone.

La reganta koalicio havas nun malambiguan ordonon antaŭenigi proceduron povantan konduki al separiĝo de Hispanio. Kune kun aliaj politikaj grupoj, ĝi komencis desegni vojmapon cele al plena suvereneco. Por startigi tiun proceduron oni esperas, ke formala deklaracio asertante la rajtojn de la katalunoj decidi pri la propra estonteco estos aprovita kun granda plimunto en la kataluna parlamento la 23an de januaro. La sekvan paŝon konsistigos la eklaboro pri la detaloj de travidebla kaj inkluziva plano por popola referendumo pri sendependeco.

La hispana registaro pli bone ne malhelpu tiun proceduron se ĝi volas konservi sian prestiĝon kiel demokratan. Fakte malfacilas imagi kiel ĝi povus obstrukci aŭ malpermesi la referendumon sen utiligi ne akcepteblaj metodoj, kiuj semlime damaĝus ŝtaton , kiu estas jam senkreditigita en aliaj flankoj. Sekve oni povas esperi, ke ĉiuj baroj estos fine sursaltitaj kaj ke la popolo havos la eblecon paroli.

Finfine, kion la katalunoj decidos en libera kaj respondeca maniero devos esti honorigita de ĉiuj, en Hispanio kaj preter ĝi. Se sufiĉa plimulto elektos ian formon de apartiĝo, Hispanio devos honeste agnoski sian malsukceson aligi la katalunojn al sia politika projekto kaj devos bonafide reagi. Ankaŭ tiel devos reagi la aliaj najbaroj de Katalunio, faciligante la vojon por ke la nova lando povu okupi la ĝustan lokon en la ekonomia kaj politika kadro de la kontinento kaj ekkontribui al pli larĝa eŭropa projekto.


(Traducció de Ramon Perera a partir de l'original en anglès)

Esperanta versio: http://www.collectiuemma.cat/editorial/1542/desegnado-de-vojmapo-por-katalunio

La Kataluna Parlamento aprobas la deklaron pri suvereneco

Antaŭparolo

La kataluna popolo, laŭlonge de sia historio, demokrate esprimis la volon regi sin mem kun la celo helpi la progreson, la bonfarton kaj la ŝancegalecon de la tuta civitanaro kaj por plifortigi la propran kulturon kaj la komunan identecon.

La memregado de Katalunio baziĝas ankaŭ sur la historiaj rajtoj de la kataluna popolo, sur siaj jarcentaj institucioj kaj sur la jura kataluna tradicio. La kataluna parlamentismo havas sian bazon en la Mezepoko, kun la asembleoj de Paco kaj Armistico (Pau i Treva) kaj la asembleoj de la Grafa Kortego (Cort Comtal).

En la 14a jarcento kreiĝas la 'Diputació del General' aŭ 'Generalitat' [kvazaŭa registaro, traduknoto], kiu akiradas plian aŭtonomecon [rilate la reĝon, traduknoto] ĝis kiam en la 16a kaj 17a jarcentoj agas kiel registaro de la Kataluna Princlando. La falo de Barcelono, okaze de la Milito de Sukcedo, ebligis, ke Filipo la 5a nuligu per la "Decret de Nova Planta" la publikan katalunan juron kaj la instituciojn pri memregado.

Tiu itinero tra la historio estis komuna kun aliaj teritorioj kaj tio fakte estigis lingvan, kulturan, socian kaj ekonomian areon komunan, kun emo al plifortiĝo kaj disvolviĝo surbaze de reciproka agnosko.

Dum la tuta 20a jarcento la volo pri memregado de la katalunoj estis konstanta. La starigo de la Mancomunitat de Catalunya en 1914 estis unua paŝo al reakiro de la memregado, sed ĝi estis abolita de la diktaturo de Primo de Rivera. Okaze de la hispana Dua Respubliko estiĝis en 1931 kataluna registaro sub la nomo Generalitat de Catalunya kaj akiris Statuton de Aŭtonomeco.

La Generalitat estis ankoraŭfoje abolita en 1939 de la generalo Franco, kiu trudis diktatoran reĝimon ĝis la jaro 1975. La popolo kaj la registaro de Katalunio aktive baraktis kontraŭ la diktaturo. Mejloŝtono de la lukto por la libereco estis la fondo de Assemblea de Catalunya en la jaro 1971, antaŭ la [nova] reakiro de provizora Generalitat en la jaro 1977 okaze de la reveno de ĝia prezidento, ĝis tiam loĝanta ekzile. Okaze de la transiro al demokratio kaj en la kadro de la nova aŭtonomisma sistemo difinita en la hispana konstitucio de 1978, la kataluna popolo aprovis refrendume la Katalunan Statuton de Aŭtonomio en 1979 kaj celebris la unuan baloton pri la Kataluna Parlamento en 1980.

Lastatempe, cele al demokratia fortikiĝo, plimulto de la politikaj kaj sociaj organizoj katalunaj antaŭenigis rimedojn por aliformigi la politikan kaj juran kadrojn. La plej lasta konkretiĝis en la proceduro por reformi la Statuton pri Aŭtonomio, iniciatita de la Parlamento en la jaro 2005. La malfacilaĵoj kaj neadoj truditaj de la hispanaj organizoj, el inter kiuj estas atentigenda la verdikto de la Konstitucia Tribunalo 31/2010, egalas radikalan neadon de la demokrata evoluo de la kolektiva volo de la kataluna popolo ene de la hispana ŝtato kaj metas la bazon por la regreso de la memregado, hodiaŭe kristalklare videbla en la aspektoj politikaj, financaj, sociaj, kulturaj kaj lingvaj.

La kataluna popolo esprimis plurmaniere sian deziron superi la stagnadon en la kadro de la hispana ŝtato. La amasaj manifestacioj de la 10a de julio 2010, sub la devizo 'Ni estas nacio, ni decidas' kaj de la 11a de septembro 2012, sub la devizo 'Katalunio nova ŝtato de Eŭropo', esprimas la rifuzon de la civitanaro kontraŭ la malrespekto al la decidoj de la kataluna popolo.

La 27an de septembro 2012, per de la rezolucio 742/IX, la Kataluna Parlamento konstatis la bezonon, ke la kataluna popolo povu decidi pri sia kolektiva estonto libere kaj demokrate pere de politika konsulto. La plejlasta baloto pri la Kataluna Parlamento la 25an de novembro 2012 esprimis kaj konfirmis tian volon en maniero klara kaj maldudebla.

Por efektivigi tiun proceduron, la Kataluna Parlamento, kunveninta por la unua sesio de la deka parlamenta periodo kaj reprezentante la volon de la kataluna civitanaro demokrate esprimita en la lasta baloto, formulas la sekvan deklaron pri suvereneco kaj pri la rajto je decido de la kataluna popolo.

Deklaro pri suvereneco kaj pri la rajto je decido de la kataluna popolo

Akorde al la plimulta volo demokrate esprimita de la kataluna popolo, la Kataluna parlamento decidas startigi la proceduron por efektivigi la rajton pri decido por ke la katalunaj gecivitanoj povu decidi pri sia politika kolektiva estonto laŭ la sekvaj principoj:

-Suvereneco. La popolo de Katalunio posedas, pro demokratiaj legitimaj motivoj, la karakterizojn de politika kaj jura subjekto suverena.

-Demokratia legitimeco. La proceduro por disvolvigi la rajton pri decido estos skrupule demokratia, aparte garantiante la respekton kaj plurecon de elektebloj, pere de debatado kaj dialogado ene de la kataluna socio kaj kun la celo ke la fina voĉrezulto esprimu la volon de la popola majoritato, kio konsitigos la esencan fundamenton de la rajto pri decido.

-Travidebleco. Oni disponigos ĉiujn necesajn ilojn por ke la civitanaro kaj la kataluna civila socio ricevu ĉian informon kaj la bezonatajn konojn por efektivigi la rajton pri decido kaj por instigi la partoprenon en la proceduro.

-Dialogo. Estos proponata la dialogo kaj la negocado kun la Hispana Ŝtato, kun la eŭropaj institucioj kaj kun la internacia komunumo entute.

-Socia kohereco. Oni garantios la socian kaj teritorian koherecon de la lando kaj la volo tiomfoje esprimita de la kataluna socio konservi Katalunion unusolan popolon [aludo al amasaj enmigradoj en diversaj epokoj, traduknoto].

-Eŭropo. Oni defendos kaj disvastigos la fondprincipojn de Eŭropa Unio, aparte la fundamentajn rajtojn de la civitanoj, la demokration, la bonfartosistemon, la solidarecon inter la diversaj popoloj de Eŭropo kaj la veton por la ekonomia, socia kaj kultura progresoj.

-Leĝeco. Oni uzos ĉiujn ekzistantajn leĝokadrojn por efektivigi la plifortigon de la demokratio kaj la disvolvon de la rajto pri decido.

-Rolo esenca de la parlamento. La parlamento, kiel reprezentanta institucio de la kataluna popolo, havas esencan rolon en tiu proceduro kaj, sekve, oni devos akordi kaj konkretigi manierojn kaj ritmojn de laboro por garantii tiun-ĉi principon.

-Partopreno. La Kataluna Parlamento kaj la registaro devos partoprenigi en tiu-ĉi proceduro la lokajn instancojn kaj la maksimumon de la politikaj fortoj, ekonomiajn kaj sociajn agantojn kaj kulturajn kaj civitanajn societojn de nia lando kaj konkretigi la rimedojn por garantii ĉi principon.

La Kataluna Parlamento instigas la tutan civitanaron esti aktivaj kaj ĉefroluloj en tiu demokrata proceduro pri la efektivigo de la rajto je decido de la kataluna popolo.

Parlamenta sidejo, 22a de januaro 2013



Esperanta versio: http://www.vilaweb.cat/noticia/4077119/20130124/kataluna-parlamento-aprobas-deklaron-pri-suvereneco.html

Kataluna versio: http://www.vilaweb.cat/noticia/4076809/20130123/declaracio-sobirania-dret-decidir-poble-catalunya.html